Zeka
Zeka, zekâ kavramlar ya da algılar yardımıyla somut ya da soyut olan nesneleri algılaya bilme, aralarındaki ilişkiyi kavraya bilme, bunları kendi içinde düşünebilme, soyut düşünebilme ve bu zihinsel işlevleri uyumlu şekilde bir hedefe yönelik olarak kullanabilme yetenekleri zekâ olarak adlandırılmaktadır. Zekanın farklı tanımlarının olmasına karşı zekâya ilişkin kuramların tümü zekânın geliştirilebilecek bir potansiyel ya da kapasite olduğu, kuşaktan kuşağa geçen ve merkez sinir sisteminin işlevlerini kapsayan deneyim, çevreden ve öğrenmeden kaynaklanan etkenlerle biçimlenen bir bileşim olarak da bilinir.
Çok çeşitli kavramlardan oluşmasına rağmen zekâ en çok IQ testleri sonucuna göre değerlendirilir.
Zeka ve Başarı
Üstün zekâlı bir kişinin toplumda bunun ile orantılı olarak başarılı olduğu ele alınsa da kimi zaman denetlenemeyen dış etkenler nedeni ile uzun süreli tahminler geçersiz çıkabilir. Kişide zekânın toplumsal başarıya dönüştürülebilmesini sağlayan mekanizma şimdiye kadar yeterince anlaşılmamıştır. Çocukluk dönemlerinde yapılan başarı testlerinin aynı dönemde yapılan bir diğer IQ testleri ile benzer sonuçlar verdiği görülse de insan yaşamının ileri ki yıllarında ortaya çıkacak davranış kalıplarının ve kişilik özelliklerinin tamamen bu sonuçlarla belirlenmesi mümkündür.
Üstün Zeka
Üstün zekâlı insanların genel olarak örnekleri onları utangaç, sakar, sosyal olarak da çevresindeki insanlarla uyumsuz gibi görünse de birçok araştırma bu kişilerin tam tersi olarak birçok şeyi ortalama insanlardan daha çok iyi yapabilen, iyi uyumlu ve sevilen kişiler olduğu da ortaya çıkmıştır.
Araştırmaların en başından beri bu gruptaki kişiler akademik, fiziksel ve sosyal taraftan normal kişilere göre her zaman daha ileride olmuştur. Genellikle daha ağır, kuvvetli, sağlıklı oldukları görülmüştür. Yapılan testler ve araştırmalar kimi zamanda üstün bir başarı grafiği çizdiği de görülmeyebilir.
Zekanın Yaşa Göre Gelişimi
Zeka yaşamının ilk on yılında çok büyük bir gelişme göstermektedir. Bu süreç içinde en hızlı gelişme ilk iki yılda gerçekleşir. Başlangıçta davranış hareketleri birkaç refleksten oluşan insan, iki yıl sonunda kendi başlarına yürümeye, konuşmaya ve bazı basit problemleri çözmeye az olsa da neden sonuç ilişkisi kurabilme yetenekleri, basit planlamalar yapması ve hatırlayabilen bir kişi haline geldiği görülür. Sembollerle düşünebilme bağlantı kurabilme 11 yaşında başlar. 12 yaşından sonra zekâ da yavaşlama olsa da gelişmeye devam etmektedir. En yüksek seviyesinde 14 ile 18 yaşları arasında olmaktadır. Zihinsel güç 30 yaşa kadar bu düzeyde kalır. İleri yaşlarda yeni malzeme öğrenmedeki başarı yavaş yavaş azalmaktadır.
Zekanın Biyolojik Etmenleri
Beyin ile zekâ arasında çok yakın bir ilişki vardır. Zekanın beyinde yer aldığı kabul edilir. Bir insan beyninde 10 milyardan fazla sinir hücresi bulunmaktadır. Beynin hangi şekilde çalıştığı henüz çözümlenmiş değildir. Belleğin işleyiş mekanizması, beyin algılama yaparken gösterdiği esneklik yeteneği gibi konular bilim adamları uzun süre uğraştırmış halada uğraştırmaktadır.
19.01.2024 08:42:22
Zeka ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
